Kenopaniṣad
इह चेदवेदीदथ सत्यमस्ति
न चेदिहावेदीन् महती विनष्टिः ।
भूतेषु भूतेषु विचित्य धीराः
प्रेत्य अस्माल्लोकाद् अमृता भवन्ति । २.५ ।
iha cedavedīdatha satyamasti
na cedihāvedīn mahatī vinaṣṭiḥ —
bhūteṣu bhūteṣu vicitya dhīrāḥ
pretya asmāllokād amṛtā bhavanti — 2.5
Svāmi Śivānanda:- If one knows (That—Brahman) here (i.e, in this world), then the true end (of all human aspiration) is (gained). If one knows not (That) here, great is the destruction. The wise, seeing the one Ātman in all beings, rise from sense-life and become immortal.
श्रीमद् शंकराचार्य:- कष्टा खलु सुर नर तिर्यक् प्रेतादिषु ससारदु खबहुलेषु प्राणिनिकायेषु जन्म जरा मरण रोगादि सप्राप्तिरज्ज्ञानात् । अत इह एव चेत् मनुष्योऽधिकृत समर्थ सन् यदि अवेदित् आत्मान यथोक्त लक्षण विदितवान् यथोक्तेन प्रारेण, अथ तदा अस्ति सत्य मनुष्य जन्मन्यस्मिन्नविनाशो । अर्थवत्ता वा सद्भावो वा परमार्थता वा सत्य विद्यते । न चेदिहा वेदीदिति, न चेत् इह जीवश्चत् अधिकृत अवेदीत् न विदितवान्, तदा महती दीर्घा अनन्ता विनष्टि निआशन जन्म जरा मरणादि प्रबन्धा विच्चेद लक्षणा ससारगति । तस्माद् एव गुणदोषै विजानन्तो ब्रह्मणा भूतेषु भूतेषु सर्व भूतेषु स्तावरेषु चरेषु च एकम् आत्म तत्त्व ब्रह्म विचित्य विज्ज्ञाय साक्षात्कृत्य धीरा धीमन्त प्रेत्य व्यावृत्य ममागभाव लक्षणाद् अविद्या रूपाद् अस्माल्लोकात् उपरम्य सर्व आत्मैक भावम् अद्वैतम् आपन्ना सन्त अमृता भवन्ति ब्रह्मैव भवन्ति इत्य् अर्थ । स यो ह वै तत्पर ब्रहम वेद ब्रह्मैव भवति इति श्रुति ।
Śrīmad Śaṅkarācārya:- kaṣṭā khalu sura nara tiryak pretādiṣu sasāradu khabahuleṣu prāṇinikāyeṣu janma jarā maraṇa rogādi saprāptirajñānāt — ata iha eva cet manuṣyoऽdhikṛta samartha san yadi avedit ātmāna yathokta lakṣaṇa viditavān yathoktena prāreṇa, atha tadā asti satya manuṣya janmanyasminnavināśo—arthavattā vā sadbhāvo vā paramārthatā vā satya vidyate — na cedihā vedīditi, na cet iha jīvaścat adhikṛta avedīt na viditavān, tadā mahatī dīrghā anantā vinaṣṭi niāśana janma jarā maraṇādi prabandhā viccheda lakṣaṇā sasāragati — tasmād eva guṇadoṣai vijānanto brahmaṇā bhūteṣu bhūteṣu sarva bhūteṣu stāvareṣu careṣu ca ekam ātma tattva brahma vicitya vijñāya sākṣātkṛtya dhīrā dhīmanta pretya vyāvṛtya mamāgabhāva lakṣaṇād avidyā rūpād asmāllokāt uparamya sarva ātmaika bhāvam advaitam āpannā santa amṛtā bhavanti brahmaiva bhavanti ity artha — sa yo ha vai tatpara brahama veda brahmaiva bhavati iti śruti —